Góry są fascynującymi formacjami geologicznymi, które przyciągają uwagę wielu ludzi. Jednak, jak powstały góry na Ziemi? Tradycyjnie naukowcy uważali, że główną przyczyną było ruchy płyt tektonicznych. Jednak nowe badania przeprowadzone przez naukowców z Uniwersytetu w Aberdeen sugerują, że plankton, drobne organizmy morskie, odegrał kluczową rolę w powstawaniu gór na naszej planecie. To odkrycie otwiera nowe perspektywy i zmienia nasze dotychczasowe zrozumienie procesu tworzenia się gór.
Spis treści:
- Plankton a powstanie gór
- Jak powstały góry?
- Najwyższe góry na świecie
- Góry w Polsce
Zobacz także: Co zabrać w góry? – Szczegółowy górski poradnik!
Rola planktonu w powstawaniu gór
Badania przeprowadzone przez zespół naukowców z Uniwersytetu w Aberdeen ujawniły, że plankton odgrywał kluczową rolę w fascynującym procesie formowania się gór na Ziemi. Około 2 miliardy lat temu plankton doświadczył ogromnego rozkwitu, a po jego śmierci obumarłe szczątki osiadały na dnie oceanów. Te pozostałości planktonu, nawilżając pękające skały na dnie oceanicznym, odegrały istotną funkcję w kształtowaniu ukształtowania terenu.
Zatem jak powstał góry z wykorzystaniem planktonu? Proces ten polegał na tym, że obumarłe szczątki planktonu działały jak naturalny nawilżacz, łagodząc napięcia w obrębie pękających skał. Dzięki temu nawilżeniu, płyty tektoniczne mogły swobodnie się ślizgać, tworząc struktury górskie. Naukowcy porównują ten niezwykły proces do swoistej „eksplozji planktonu”, która stworzyła korzystne warunki sprzyjające powstawaniu imponujących formacji górskich.
To odkrycie rzuca nowe światło na złożoność i zróżnicowanie procesów geologicznych, które kształtują naszą planetę. Plankton, choć z pozoru mikroskopijny, odegrał niezastąpioną rolę w budowaniu majestatycznych gór, stanowiących istotny element krajobrazu i historii geologicznej Ziemi.
Profesor John Parnell z University’s School of Geosciences, główny autor badań, komentuje, że duże łańcuchy górskie powstały dopiero około dwóch miliardów lat temu. Przeszłe formacje górskie, takie jak super-góry, które były długie jak od Polski do Wietnamu, również powstały w wyniku tego procesu.
Jak powstały góry? Czyli odkrycia geologiczne potwierdzające wpływ planktonu
Śladem tego historycznego procesu powstawania gór są zapisy geologiczne z tamtego okresu, które zawierają dowody na obfitość materii organicznej w oceanach. Po śmierci planktonu, ta materia organiczna zachowała się jako grafit. Grafit ten ma potencjał znaleźć szerokie zastosowanie w przyszłej zielonej technologii, takiej jak produkcja ogniw paliwowych i akumulatorów litowo-jonowych.
Dr Connor Brolly z Uniwersytetu w Glasgow, współautor badań, podkreśla, że to wydarzenie sprzed dwóch miliardów lat, które było odpowiedzialne za kształtowanie naszego świata, ma teraz potencjał, aby odegrać kluczową rolę w jego zachowaniu dla przyszłych pokoleń.
Powstawanie najwyższych gór na świecie
Góry fascynują nas swoją majestatyczną wysokością, zwłaszcza najwyższe z nich. Jednym z symboli wysokości jest słynny Mount Everest, najwyższa góra na Ziemi. Oficjalnie jej wysokość wynosi 8848 m n.p.m., choć różne pomiary wskazują na różne wartości. Mount Everest został po raz pierwszy zdobyty w 1953 roku przez Edmunda Hillary’ego i Tenzinga Norgaya. Kolejne miejsca na podium najwyższych gór świata zajmują K2 (8611 m n.p.m.) i Kanczendzonga (8586 m n.p.m.).
Najwyższe szczyty poszczególnych kontynentów tworzą razem Koronę Ziemi. W Azji jest to Mount Everest, w Ameryce Południowej Aconcagua (6961 m n.p.m.), w Ameryce Północnej Denali (McKinley) (6195 m n.p.m.), w Afryce Kilimandżaro (5895 m n.p.m.), a w Antarktydzie Masyw Vinsona (4892 m n.p.m.).
Powstawanie gór w Polsce
Polskie góry kryją w sobie fascynujące historie związane z procesem ich powstawania. Najstarszym pasmem górskim w Polsce są Góry Świętokrzyskie, które datuje się na około 500 milionów lat wstecz, z okresu kambru. Ich kształtowanie miało miejsce w wyniku różnorodnych geologicznych procesów, które nadali tym górom unikalne cechy i charakter.
Sudety, kolejne znaczące pasmo górskie w Polsce, powstały w okresie orogenezy hercyńskiej, również około 500 milionów lat temu. To wydarzenie geologiczne miało ogromne znaczenie dla formowania się krajobrazu Polski, nadając Sudetom ich charakterystyczną strukturę.
Karpaty, choć młodsze niż Góry Świętokrzyskie i Sudety, są jednym z najważniejszych pasm górskich w Polsce. Powstały w trzeciorzędzie w wyniku orogenezy alpejskiej, która miała miejsce około 20-50 milionów lat temu. Proces ten był skomplikowany i skutkował ukształtowaniem się imponujących masywów górskich, które stanowią charakterystyczną część polskiego krajobrazu.
Tatry, najwyższe pasmo Karpat, wyróżniają się swoją piękną i surową scenerią. Choć są stosunkowo młode w porównaniu do innych pasm górskich w Polsce, ich wypiętrzenie miało miejsce około 10-15 milionów lat temu. To wzgórze, wznoszące się nad otaczającymi terenami, jest wynikiem skomplikowanych procesów tektonicznych, które ukształtowały charakterystyczne formacje górskie.
W Polsce istnieje również przykład gór powstałych wskutek aktywności wulkanicznej – są to wzniesienia Pogórza Kaczawskiego w Sudetach. Pogórze Kaczawskie wyłoniło się w wyniku działalności wulkanicznej, która miała miejsce około 30-40 milionów lat temu, w trzeciorzędzie. Wulkanizm, czyli proces wytwarzania i wypływania lawy oraz innych materiałów magmowych na powierzchnię Ziemi, miał istotny wpływ na kształtowanie tego obszaru. Lawa, pochodząca z wnętrza ziemi, w trakcie erupcji wylewała się na powierzchnię, tworząc charakterystyczne formacje górskie.
Podsumowanie
Jak widać, proces powstawania gór jest niezwykle złożony i uwarunkowany różnorodnymi czynnikami, co sprawia, że jego przebieg różni się w zależności od regionu geograficznego. Odkrycia naukowe ciągle poszerzają naszą wiedzę na ten temat, umożliwiając nam lepsze zrozumienie skomplikowanych mechanizmów, które kształtują górzyste krajobrazy na Ziemi.
